Positief Trainen versus Hondenwelzijn

Positief Trainen versus Hondenwelzijn


“Wij trainen alleen positief” of “positieve hondentraining”, ik lees het vaak en ik heb het idee dat het trendy woorden zijn binnen de hondenwereld. Daarentegen lees ik ook vaak kritiek op “zogenaamd positieve hondentrainers” of zinnen als “positief trainen bestaat niet”. Ik vind dit allemaal vrij verwarrend overkomen (zeker voor de leek) en het lijkt mij daarom goed om die term eens goed onder de loep te nemen. Wat bedoelen al die hondentrainers en hondenscholen met positief trainen en zijn sommige vormen van kritiek wel of niet terecht? In dit artikel ga ik hier dieper op in.


Positief trainen - wat bedoel je precies?

De eerste vraag die bij mij opkomt wanneer ik de woorden ‘positief trainen’ lees is: wat wordt hier precies mee bedoeld? Bijbehorende vragen die dan in mij opkomen zijn:

  • Betekent dit dat de betreffende trainer een positieve instelling heeft? Een positieve trainer?
  • Doelt men hierbij op de gedragsleer van Skinner, waarbij ‘positief’ betekent dat er iets wordt toegevoegd om het gedrag te beïnvloeden? (Is dat dan iets prettigs of iets onprettigs, dat is dan de volgende vraag…)
  • Doelt het op positieve ervaringen en/of resultaten voor de mens? Of voor de hond? Of beiden?
  • Worden er alleen positieve emoties beleefd bij de hond tijdens deze vorm van training? (Is dat überhaupt mogelijk? Dat klinkt utopisch..)
  • Of doelt men op training op basis van positieve bekrachtiging, training gebaseerd op belonen?


Ik vermoed dat men met ‘positief trainen’ doelt op dat laatste en dat de woorden ‘positief trainen’ een soort verbastering is van ‘trainen op basis van positieve bekrachtiging’. Ik denk dus dat je er van uit mag gaan dat deze mensen hun focus leggen op het beïnvloeden van hondengedrag met behulp van beloningen en dat deze beloningen voor de hond tevoorschijn komen zodra de hond gewenst gedrag laat zien.


Dit roept bij mij meteen de volgende vraag op: hoe wordt er dan door deze positieve trainers gereageerd wanneer de hond geen gewenst gedrag laat zien?

  • Wordt er dan simpelweg niet beloond?
  • Wordt ongewenst gedrag bijgestuurd en omgebogen naar gewenst gedrag? (Hoe dan?)
  • Of wordt ongewenst gedrag genegeerd?
  • Of kunnen deze trainers er voor zorgen dat de honden àltijd succes behalen, door de omgeving zo aan te passen en aanwijzingen voor de hond zo duidelijk te houden dat de hond àltijd geneigd zal zijn om het gewenste gedrag te laten zien en dus die beloning kan scoren?


Ik vermoed ook hier dat men op dat laatste doelt. Positief trainen staat dus zeer waarschijnlijk voor: hondentraining in gecontroleerde situaties waarin de hond actief gemotiveerd wordt om gewenst gedrag te laten zien waarvoor de hond beloond wordt en gewenst gedrag versterkt. Dat lijkt mij positief te noemen!


Positief trainen versus Hondenwelzijn

Wanneer je voor jouw hond op zoek bent naar een goede trainingsmethode voor jouw hond, dan is de kans groot dat je bij hondenscholen die positief trainen op een welzijnsgerichter spoor zit, dan wanneer je naar hondenscholen gaat waar gedrag beïnvloed wordt door het aanwakkeren van ongemak bij de hond. 

Desalniettemin blijft het verstandig om altijd kritische vragen te blijven stellen, want ook positief trainen biedt niet per definitie een garantie voor het waarborgen van hondenwelzijn.


Hondenwelzijn omvat drie domeinen, de lichamelijke behoeftes van honden (biologisch functioneren), de gedragsmatige behoeftes van honden (o.a. het kunnen vertonen van voor de hond natuurlijk gedrag, maar ook fysieke en mentale stimulatie) en emotionele behoeftes van honden (aanwakkeren van een positieve gemoedstoestand en bescherming tegen hevige negatieve ervaringen).

Hoe zit dat met positief trainen? Overweeg hierbij eens het volgende:

  • Komt het gedrag wat door mensen gewenst en aangewakkerd wordt tijdens deze trainingen ook tegemoet aan de gedragsmatige behoeftes van de hond?
  • Komen de oefeningen (en beloningen) tegemoet aan de lichamelijke behoeftes van de hond of wordt er druk gezet op de fysieke gesteldheid?
  • Hoe zit het met de emotionele behoeftes en de (mentale) gemoedstoestand van de hond tijdens het trainen?


Wie zich verdiept in de krachtige invloed van emoties op gedrag, weet dat wanneer er gewerkt wordt met beloningen, zowel verlangen (een positieve gemoedstoestand) als frustratie (een negatieve gemoedstoestand) kan worden aangewakkerd.

Indien het voor een hond tijdens training nog niet duidelijk is hoe de beloning gescoord kan worden (wat het geval zou kunnen zijn tijdens de ‘aanleerfase’) ontstaat er een grote kans op frustratie gedreven gedrag (zoals bijvoorbeeld onrust, vocaliseren, opdringerigheid en indien het escaleert ontstaat er zelfs een kans op frustratie gedreven agressie). Wanneer honden ernstig gefrustreerd raken tijdens training, kun je je terecht afvragen of die trainingsvorm (ook al is het nog zo gebaseerd op belonen) nog wel zo positief is voor de hond.

Wanneer het voor de hond echter wèl heel duidelijk is hoe beloningen gescoord kunnen worden, zal het gedrag van de hond gedreven worden door verlangen, waarbij de hond vol enthousiasme en plezier gewenst gedrag laat zien (in een positieve gemoedstoestand).

Tijdens het aanleren van oefeningen is het haast onmogelijk om een hond constant in de ‘verlangen modus’ te houden zonder dat ooit de ‘frustratie modus’ aangewakkerd wordt. Voor het welzijn van de hond is het dus van belang dat het de insteek is om de hond in een ‘verlangen modus’ te houden en dat escalatie (flinke opbouw) van eventuele frustratie zo veel mogelijk wordt vermeden.


Een hond kan bij gebruik van beloningen ook conflictgevoelens ervaren wanneer de hond bijvoorbeeld met beloningen in situaties wordt gelokt die de hond spannend vindt (dan kan er een conflict ontstaan tussen angst en verlangen) of die lichamelijk ongemak veroorzaken. Het willen scoren van de beloning kan een hond soms dus ook over andersoortige emotionele grenzen heen duwen. Helaas kan dit soms ook welzijsbedreigende vormen aanemen.


Conclusie:

Positief trainen is zeer waarschijnlijk een verbastering van training gebaseerd op positieve bekrachtiging of training gebaseerd op belonen.

De term positief trainen biedt geen garantie voor het waarborgen van hondenwelzijn.

Stel daarom altijd vragen, blijf kritisch en dubbelcheck altijd hoe trainers precies te werk gaan. “Hoe wordt er gereageerd wanneer de hond het gewenste gedrag (nog) niet laat zien?” is bijvoorbeeld een zeer waardevolle vraag!


Persoonlijk (HondenLot): welzijnsgericht trainen

Ik vind positief trainen een verwarrende term. De bedoeling is goed (heus positief), maar ik maak er zelf liever geen gebruik van vanwege het gebrek aan duidelijkheid (wat helaas ruimte kan creëren voor kritiek van niet bijgeschoolde trainers). Ik hanteer zelf het liefst een vorm van trainen waarbij het welzijn van alle betrokken wordt gewaarborgd en waar mogelijk verbeterd.

In mijn ogen zou hondentraining altijd in dienst moeten staan van welzijn. Of dat nu is door het bieden van fysieke en mentale stimulatie, voorspelbaarheid, routine of om rust en veiligheid te waarborgen. Het versterken van de relatie hond-mens, het vergroten van het zelfvertrouwen van de hond en het aanwakkeren van een positieve gemoedstoestand bij zowel hond als mens door beloningen en succes haalbaar te maken is voor mij van groot belang. Ik noem dit ook wel welzijnsgericht trainen.


Geschreven door Liselot Boersma, welzijnsdeskundige (PgDip CABW) en eigenaar van HondenLot, september 2018. Copy paste/directe overname van teksten of afbeeldingen is zonder schriftelijke toestemming niet toegestaan. Het delen van de URL van deze website pagina is wel toegestaan en wordt op prijs gesteld.



Gerelateerd: